Çocuklarda Demir Eksikliği

11 Ocak 2022

Virüslerden en çok etkilenen grubun ileri yaş grubundan kişilerin olması tesadüf değil zira yaşla beraber bağışıklığımız düşüyor, vücudumuzdaki vitamin ve mineral depoları boşalıyor. Tam da bu nedenle bebeklikten başlayarak depoları güçlendirmek kritik. Özellikle çocukluk döneminde sıkça ortaya çıkan eksiklik hem güçlü bir bağışıklığın önündeki en büyük engellerden biri hem de çocukların fiziksel ve zihinsel gelişimini olumsuz etkiliyor.

Demir Eksikliği Ne Zaman, Nasıl Ortaya Çıkar?
Demir eksikliği, bebeklikten itibaren her yaş çocukta görülebilen bir sorundur. Yeterli anne sütü alamama, demirden eksik gıdalardan oluşan bir beslenme şekli, kullanılan ilaçlar ya da sık geçirilen enfeksiyonlar özellikle büyümenin hızlı olduğu ilk iki senelik dönemde ve ergenlikte demir eksikliğine yol açabilir.
En basit haliyle; kırmızı kan hücrelerinin (alyuvarların) sayısının azalması ve bu azalma sonucu, kanın oksijen taşıma kapasitesinin de azalması olarak tanımlayabiliriz. Bu eksiklik, yapılan kan testleri ile ölçülebilir. Hemoglobin düzeyi 7-8 gr/dl’nin altına inmedikçe önemli fizyolojik değişiklikler ortaya çıkmaz. Bu nedenle dışarıdan anlaşılması zordur.
En belirgin semptomu olan; deri ve göz, yanak içi gibi bölgelerin solukluğu, saçların dökülmesi, tırnakların kırılması gibi problemler ancak bu değerin altına inince belirgin biçimde ortaya çıkar.
Ciddi demir eksikliği yaşayan çocuklarda, toprak veya duvar ve metal gibi besin olmayan maddeleri yalama gibi belirtiler de görülür. Aynı zamanda, dikkatsizlik ve konsantrasyon güçlüğü, huzursuz ayak sendromu gibi uyku problemleri görülüyorsa bu durum da demir eksikliğinden kaynaklanıyor olabilir.

Demir Eksikliğinde Beslenmenin Önemi
Anne sütü ile beslenen bebeklerde ilk 6 ay bu eksiklik görülmez. Anne sütündeki demir çok kolay emilebildiği için emzirmenin yoğun olarak devam ettiği süre boyunca bu miktar yeterlidir. Altı aydan sonra ise ek gıdaya geçişle beraber yeteri kadar demir alamayan bebek bu eksikliğe bağlı problemlere açık hale gelir. Bu nedenle özellikle bir yaş civarındaki bebekler için semptomlar olsun ya da olmasın demir seviyesini ölçen kan testleri önerilmektedir.
Demir eksikliğinin tedavisi, çoğunlukla ağızdan verilen preparatlar ile yapılır. Tedavi ortalama üç ay kadar devam eder, tedavide ilk iki ay hemoglobinin yükseltilmesi, üçüncü ay ise demir depolarının doldurulması amaçlanır. Demir eksikliğinin belirgin biçimde ortaya çıkmadığı durumlarda ise beslenmenin demir açısından zengin gıdalarla desteklenmesi yeterlidir.

Demir Açısından Zengin Besinler
Demir en çok kırmızı ette, yumurta sarısında, yeşil sebzelerde ve tahıllarda bulunur.
Kırmızı et, karaciğer ve diğer sakatatlar, nohut, mercimek, börülce, barbunya, bezelye, kuru fasulye gibi bakliyatlar; ıspanak, patates, kuru erik, kuru üzüm, yulaf, pekmez, bal gibi besinler bu yönden zengindir.
Diğer taraftan, bazı yiyecekler ya da içecekler demir emilimini azaltarak eksikliğini tetikleyebilir. Bunlardan bazıları; kepekli tahıllar, yağlı tohumlar (örneğin soya ve yer fıstığı), kakao ve soya sütünden elde edilen proteindir. Bu gibi besinleri çocukların sınırlı tüketmesi gerekir.

Emilimi Artırmak İçin…
Yumurtayı menemen gibi pişirip, domates, soğan ve C vitamininden zengin olan sivri biberle demirin emilimini artırabilirsiniz ya da yumurta yanında portakal suyu ile de artırabilirsiniz. Çocuğunuza eti gün aşırı iki adet köfte büyüklüğünde yedirebilirsiniz. Ek olarak, kuru üzüm, kuru kayısı, kuru erik, çiğ badem, fındık, fıstık ve ceviz gibi kuruyemişleri çocukların beslenmesinden eksik etmemelisiniz.
Sebze ve tahıllar C vitamini içeren besinler ile birlikte alındıklarında demirin çözünürlüğünü artırıyorlar. Bu nedenle çocuğunuza sebze yemeklerinin yanında çok zengin bir demir deposu olan sivri biber ile portakal suyu (liflerini de suyuna katarak) vermeniz bu açıdan zengin beslenmesini sağlar.
Ispanak, pazı, pırasa, kara lahana gibi yeşil yapraklı sebzeleri çok fazla pişirmeyin. Aksi takdirde bu besinlerdeki demir içeriklerinin kaybolmasına yol açarsınız. Ayrıca her biri son derece faydalı olan bu besinlerden ıspanağı yoğurt yerine portakal suyu ile yedirmek demirin emilimini artıracaktır.
Bir tatlı kaşığı keçiboynuzu pekmezinin sabah aç karnına alınması da bu eksikliği önemli ölçüde (bir tatlı kaşığı pekmez günlük demir ihtiyacının yüzde 15’ini karşılıyor) giderecektir. Ancak, çocuğunuza pekmez yemeden bir saat önce ve yedikten bir saat sonra süt ürünü vermemeye dikkat edin yoksa emilim azalır. Yanı sıra, okul çağı çocuklarının tüketeceği günlük süt miktarının yarım litreyi aşmamasına dikkat etmek gerekir çünkü daha fazlası çocuğunuzun gıdalarla aldığı demirin emilimini azaltacağından kansızlığa neden olabilir. Süt ürünlerinin yemeklerle değil de yemek aralarında verilmesi daha faydalı olacaktır.

 

Makalemizi emojilerle desteklemeyi ve yorum yapmayı unutmayınız.

Bu içeriğe emojiyle tepki ver.

Etiket: Demir Demir Eksikliği Bağışıklık Sistemi Saç Sağlığı Tırnak Bakımı Kansızlık Kırmızı Et Yumurta Sarısı Tahıl Ispanak Nohut Patates Bezelye